«Ποιοι είναι οι γενικοί όροι
που ευνοούν την άνοδο του φασισμού; Μπορούμε να τους απαριθμήσουμε εν
συντομία: 1) η ένταση της οικονομικής κρίσης και της ταξικής πάλης, 2) η
εντεινόμενη απογοήτευση από τον κοινοβουλευτισμό, 3) η ύπαρξη ευρέων
μικροαστικών, μεσαίων στρωμάτων, του εξαθλιωμένου προλεταριάτου και των
τμημάτων των εργατών υπό καπιταλιστική επιρροή, 4) η απουσία αυτοτελούς
ταξικά συνειδητής ηγεσίας του κύριου όγκου της εργατικής τάξης.»
Οι παραπάνω εκτιμήσεις του
συγγραφέα, διατυπωμένες πριν από 80 χρόνια, το 1934, θα μπορούσαν να
έχουν διατυπωθεί σήμερα. Σε αυτό συνίσταται η επικαιρότητα και η δύναμη
του έργου του Ρ. Ντατ Φασισμός και Κοινωνική Επανάσταση που πρωτοδημοσιεύεται στα ελληνικά με την παρούσα έκδοση της Σύγχρονης Εποχής.
Η αδυναμία της σοσιαλδημοκρατικής
πολιτικής σε σχέση με όσα υπόσχεται, όταν δεν μπορεί στέρεα να
επανέλθει η φιλελεύθερη διαχείριση, φέρνει πιο κοντά το φασισμό στη
διακυβέρνηση. Κι αυτό γιατί η σοσιαλδημοκρατία προκαλεί πιο έντονη
απογοήτευση σε εργατικές και λαϊκές μάζες απ’ ό,τι η αστική φιλελεύθερη
διαχείριση, αφού έχει πιο βαθιές ρίζες στο εργατικό συνδικαλιστικό
κίνημα. Φέρνει μεγαλύτερη σύγχυση και απογοήτευση αφού υπόσχεται ακόμα
και «δημοκρατικό» σοσιαλισμό (μέσω μεταρρυθμίσεων, κοινοβουλευτικών
αποφάσεων).
Στο βιβλίο Φασισμός και Κοινωνική Επανάσταση
αναδεικνύεται όλη η παραπάνω κίνηση, με πιο χαρακτηριστική την εξέλιξή
της στη Γερμανία από το 1918 έως το 1933, αλλά και στην Ιταλία. Δεν
είναι τυχαίο ότι και στις δύο χώρες είχε προηγηθεί επαναστατική
κατάσταση περίπου πριν δέκα χρόνια.
